Stolicy Litwy można przypisać wiele określeń. Mały Rzym – miasto położone na siedmiu wzgórzach, liczne barokowe kościoły, legenda o założeniu miasta i wilku żelaznym. Miasto Architektury – znajdziecie tu gotyk, renesans, barok, klasycyzm, eklektyzm, modernizm. Miasto Uniwersyteckie – jeden z najstarszych uniwersytetów w Europie Wschodniej i Północnej. Miasto Poetów – tu mieszkali, studiowali i pisali Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Czesław Miłosz.
To także miasto wielonarodowe. Dziś w pół milionowym Wilnie mieszka 60% Litwinów, 1/4 Polacy, Rosjanie 10% a inne narodowości 7% . Przed II Wojną Światową ponad połowę mieszkańców Wilna stanowili Polacy. Tu splatają się w opowieściach losy Litwinów, Polaków, Rosjan, Szwedów, Niemców i Francuzów. To wszystko sprawia, że jest to pasjonujące miasto.
Z pewnością jeden spacer to zbyt mało, aby zobaczyć atrakcje w Wilnie. Wekeend byłby idealny. Tym niemniej udało mi się poznać wiele ciekawych miejsc w stolicy Litwy i zjeść pyszne litewskie przysmaki (zobacz wpis Fascynujące Wilno). Serce Wilna, ale i całej Litwy to ujście Wilenki do Willi. Oto moja lista dla Was, absolutnie obowiązkowe atrakcje do odwiedzenia.
Baszta Zamku Giedymina
Symbol Wilna góruje nad miastem. Gotycka baszta Zamku Górnego (lit. Gedimino pilies bokštas) widoczna niemal z każdego miejsca stolicy Litwy. Trzeba przyznać, że Giedymin wybrał miejsce idealne na zamek. Na szczyt góry wiodą trzy drogi. Pierwsza najdłuższa od strony Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, druga krótsza rozpoczyna się przy rzece Wilejce. Zdecydowanie najłatwiejszy sposób na dotarcie na górę, to skorzystanie z kolejki.
Na szczycie góry oprócz wieży zachowały się resztki murów, pozostałość gotyckiego pałacu. Ze wzgórza oraz wieży roztacza się najlepsza panorama miasta. Z lewej strony na Stare Miasto i Górę Trzykrzyską, z prawej na drugi brzeg Willi i nowoczesne centrum stolicy Litwy.
Pałac Wielkich Książąt Litewskich
To jedna z najnowszych atrakcji w Wilnie. Pomimo licznych dyskusji i kontrowersji po kilkuset latach zdecydowano się na odbudowanie dawnej siedziby władców Litwy. Renesansowy pałac Wielkich Książąt Litewskich (lit. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai Vilniaus žemutinėje pilyje), zwany także Zamkiem Dolnym, dostępny jest dla turystów od 2013 roku.
Na placu przed pałacem znajduje się pomnik Giedymina – założyciela Wilna i Wielkiego Księcia Litewskiego.
Oprócz dwóch wymienionych zamków (Zamek Górny, Zamek Dolny) w skład całego zespołu obronnego wchodzą Stary Arsenał, Nowy Arsenał i Dom Burgrabiego.
Bazylika archikatedralna
Bazylika archikatedralna to jeden z symboli Wilna, najczęstszy motyw na pocztówkach i obowiązkowie miejsce do zobaczenia. Charakterystyczna biała wieża i klasycystyczna bryła koscioła wyróżniają się w architekturze barokowej miasta. Bazylika archikatedralna (lit. Arkikatedra Bazilika) dla Litwinów jest czym dla nas Katedra Wawelska. Tu koronowano wielkich książąt litewskich. Pierwszą świątynię założył legendarny książę Mendog, po którego śmierci przekształcono ją w światynię pogańską. Wielokrotnie była palona, a ostateczny wygląd zawdzięcza przebudowie na przełonie VIII i XIX wieku. Wnętrze jest bardzo surowe, symetryczne. Zdobią je liczne posągi. W czasach komunizmu istniała tu galeria obrazów. W podziemiach bazyliki zobaczycie królewskie mauzolem z grobami Aleksandra Jagiellończyka i Barbary Radziwiłłówny.
Kaplica Kazimierzowska to najcenniejsza część bazyliki i najpiękniejsza atrakcja Wilna. Jej bogaty barokowy wystrój kontrastuje z klasycystycznym wnętrzem świątyni. Kaplica powstała z inicjatywy króla Zygmunta Wazy w latach 1623-1636. Na środkowej ściane kaplicy znajduje się sarkofag patrona Litwy Św. Kazimierza, po bokach dwa freski, a w rogach posrebrzane posągi litewskich i polskich władców. Są tutaj Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt August, Sw Kazimierz, Zygmunt Stary, Władysław Waza i Jan Olbracht.
Uniwersytet Wileński
Uczelnia wyższa w Wilnie została założona przez króla Stefana Batorego w 1579 roku. Dziś nosi nazwę Vilniaus Universitetas.
W wileńskim kompleksie uniwersyteckim znajdziecie aż 13 dziedzińców. Największy to Dziedziniec Piotra Skargi, zwany też po prostu Wielkim Dziedzińcem. Z trzech stron otaczają go arkady, a od strony wschodniej wznosi się barokowa fasada kościoła Św. Jana oraz wieża dzwonnicy. Dzwonnica jest punktem, z której roztacza się piękny widok.
Najciekawszy moim zdaniem jest przytulny Dziedziniec Obserwatorium.
Koniecznie zobaczcie wnętrza uniwersytetu w tym Salę F. Smuglewicza z XVII wieku oraz Salę J. Lelewela, obydwie z pięknymi zdobieniami.
Pałac Prezydencki
Pałac, znajdujący się tuż przy uniwersytecie, zawsze pełnił funkcję reprezentacyjną. Mieszkali tu Stanisław August Poniatowski, Napoleon Bonaparte, car Aleksander I, Józef Piłsudski. Pałac prezydencki (lit. Prezidento rūmai) w stylu klasycystycznym jest siedzibą prezydenta Litwy, Dalii Grybauskaitė. Hashtag LAISVE oznacza po litewsku wolność.
Rynek i Ratusz
Pilies (Ulica Zamkowa), jedna z najstarzych ulic Wilna, zaczyna się w pobliżu bazyliki i prowadzi do Ratusza. Ratusz (lit. Vilniaus rotušė) istniał tu już w czasach Władysława Jagiełły, a współczesny wygląd zawdzięcza temu samemu architektowi, który przebudował bazylikę. W budynku miała miejsce premiera „Halki” Stanisława Moniuszki, gdy przez pewien czas pełnił rolę teatru. Po wojnie była tu galeria sztuki, a od 2001 znów jest we władaniu rajców miasta.
Ze schodów ratusza przemawiali do Litwinów George W. Bush i królowa Elżbieta II.
Dawne Małe Getto i Duże Getto
Od średniowiecza Żydzi zamieszkiwali okolice ulic Wielkiej (ul. Didžioji), Dominikańskiej (Dominikonų) i Niemieckiej (Vokiečių). Uliczki są wąskie, domy kolorowe, a w podwórkach często znajdują się knajpki.
Historia tej części Wilna jest tragiczna. Przy ul. Žydų znajdowała się Wielka Synagoga, która została zburzona w czasach II Wojny Światowej. Do 1941 istniało tu tzw. Małe Getto (lit. Mažasis žydų getas), w którym odseparowano żydowską społeczność miasta.
Po likwidacji Małego Getta powstało Wielkie Getto, w granicach ulic Lydos, Rūdninkų, Mėsinių, Ašmenos, Žemaitijos, Dysnpos, Šaulių oraz Ligoninės. Wielkie Getto (lit. Didysis Vilniaus getas) istniało do roku 1943, a z ponad 29 tys. Żydów zamkniętych w wileńskim getcie przeżyło niewielu. Pamiątką po getcie są powstałe pomniki i skwery.
Ostra Brama
Dla wielu odwiedzających Wilno to Ostra Brama (lit. Aušros Vartai) jest głównym celem podróży. Dla pielgrzymów z całego świata jest miejscem świętym, porównywalnym do Częstochowy, Lourdes czy Fatimą. Przyjeżdżają tu zarówno katolicy jak i prawosławni. Także mieszkańcy Wilna zatrzymują przed bramą i żegnają się.
W kaplicy znajdziecie liczne wota dziękczynne.
Wejście do Ostrej Bramy znajduje się wewnątrz kościoła Św. Teresy. To jedyna z dziesięciu brama miejska, która przetrwała do naszych czasów. Przy Ostrej Bramie zachował się długi odcinek dawnych murów miejskich.
Ostra Brama zamyka jedną z najpiękniejszych ulic Wilna, ulicę Ostrobramską. Przy ulicy znajdują się trzy niezwykłe świątynie, każda innego wyznania. Prawosławna cerkiew św. Ducha, unicka cerkiew św. Trójcy z klasztorem Bazylianów i katolicki kościół św. Teresy. To pokazuje wielowyznaniowy klimat Wilna. Więcej o kościołach, cerkwiach, synagodze przeczytacie w 10 najpiękniejszych świątyń Wilna.
Muzeum Ofiar Ludobójstwa
Piwnice monumentalnego budynku przy Alei Giedymina skrywają tragiczną historię mieszkańców Wilna. W latach II Wojny Światowej znajdowała się tu siedziba i areszt Gestapo, później sowieci z NKWD i KGB kontynuowali terror. Aresztowano, przesłuchiwano i zabijano tu Litwinów, Polaków i Żydów. Po odzyskaniu niepodległości Litwini stworzyli Muzeum Ofiar Ludobójstwa obydwu systemów totalitarnych (lit. Genocido aukų muziejus).
W tym pomieszczeniu w piwnicy zastrzelono ponad 700 osób, w sali obok wyświetlana jest scena rozstrzelania z filmu Andrzeja Wajdy „Katyń”. Wielu odwiedzających jest wzruszonych i odwraca wzrok, gdyż nie są wstanie oglądać tego momentu. Nie zabierajcie tu raczej małych dzieci.
Užupis
Dzielnica hipsterów, wileński Montmartre, tak mówi się o dzielnicy Užupis (Zarzecze). W dawnych czasach była to dzielnica rzemieślników, w czasach komunizmu zasiedlano domy przestąpcami i osobami mającymi problemy alkoholowe. Dziś to miejsce przyciąga wielu turystów, spotkać można artystów, a wokół znajdują się liczne knajpki.
Centralnym punktem Zarzecza jest pomnik Anioła Zarzecza (Užupio Angelas) u zbiegu ulic Paupio gatvė, Malūnų gatvė i Užupio gatvė.
Wileńskie Zarzecze to swoista enklawa wolności, z własną konstytucją, prezydentem, walutą. Wielojęzyczne tablice z konstytucją Republiki Užupis znajdziecie na Paupio gatvė.
Co jeszcze warto zobaczyć w Wilnie
O takich atrakcjach jak gotycki Kościół Św. Anny czy Cerkiew Św. Ducha przeczytacie w nowym wpisie 10 najpiękniejszych świątyń w Wilnie. Następnym razem koniecznie muszę odwiedzić Muzeum Bursztynu i Muzeum Narodowe, wejść na Górę Trzykrzyską i basteję muru obronnego oraz zobaczyć cmentarz na Rossie.
